جغرافیای تاریخی و تاریخ شهرستان صحنه از آغاز تا عصر پهلوی

چکیده : شهرستان صحنه در حاشیه یکی از کهن راه های باستانی ایران ، در شرق کامبادانا و بغستانه باستانی و در غرب معبد باستانی آناهیتا ، از سکونتگاههای کهن محسوب می شود و بواسطه موقعیت جغرافیایی مناسب ، قرارگرفتن در مسیر شاهراه منتهی به غرب ایران ، داشتن چشمه سارها ، مزارع ، باغات و زمین های حاصلخیز و رودهای پر آب ، جاذبه های دل انگیزی برای سکونت اقوام و طوایف ما قبل آریایی و ایرانی بوده است . کاوشهای باستانشناسی و مردم شناسی از تنوع و گوناگونی حضور اقوام مختلف در این منطقه و سکونت آنان در این حدود خبر می دهد . با تشکیل نخستین سلسله حکومت آریایی ماد ، در قلمرو مادها درآمد. توجه شاهان بزرگ ایران باستانی در دوره های ماد ، هخامنشی ، سلوکیه ، پارتی و ساسانی ، از عظمت باستانی این شهر و نواحی اطراف آن حکایت دارد . قرار گرفتن در بین دو شهر مهم - دین آور و نهاوند - که از مهمترین تخت گاه های غرب کشور بوده و تأثیر مهمی در اقتصاد و سیاست و مذهب عصر باستانی ایران داشته اند ، بر اهمیت این ناحیه در عهد اسلامی نیز افزوده است . هر چند صحنه نتوانسته در ردیف این دو شهر قرار گیرد ، اما بخاطر داشتن موقعیت مناسب ، حاصلخیزی و دل انگیزی خود ، همیشه بخش مهمی از دینور عصر اسلامی محسوب می شده و خراج و مالیات این نواحی جزئی از دینور بشمار می رفته است . اما اندک اندک با افول شهر دینور، صحنه جایگاه مهم خویش را پس از طی تحولات تاریخی تا عصر صفویه باز می یابد و در عصر صفویه شاهد گسترش و برتری جایگاه صحنه نسبت به دینور هستیم و قرار گرفتن بر مسیر راه عتبات عالیات باعث رشد و گسترش این شهر در دوره ی صفویه می گردد و این تحول تا دوره قاجار بدلیل نابسامانی پس از سقوط صفویه متوقف می شود. اما در عهد ناصرالدین شاه و توجه ویژه شاه قاجار و واگذاری خالصجات این شهر به خاندان وزیر دفتر ، سرآغاز تحولی دیگر در شهر جدید صحنه است و با حضور خاندان آشتیانی و انسجام خاندانهای یارسان، شهر جدید صحنه تکوین می یابد. بطوری که از بلدیه، امکانات و تأسیسات رفاهی، بیمارستان و مدرسه برخوردار می شود و علما و شعرایی در آن ظهور می کنند. و اکنون به عنوان یکی از شهرهای مهم کرمانشاه ، نقشی اساسی در عرصه ی تولیدات کشاورزی ، شاخصه های اقتصادی و اجتماعی ایفا می کند. واژه های کلیدی : جغرافیای تاریخی ، صحنه ، غرب کشور، کرمانشاه ، میراث تاریخی ، اهل حق.